5 giugno 2011 - Ascensione

Efesini 1,19-23:

Egli (Dio Padre) la manifestò (la sua potenza) in Cristo, quando lo risuscitò dai morti e lo fece sedere alla sua destra nei cieli, al di sopra di ogni Principato e Potenza, al di sopra di ogni Forza e Dominazione e di ogni nome che viene nominato non solo nel tempo presente ma anche in quello futuro. Tutto infatti egli ha messo sotto i suoi piedi e lo ha dato alla Chiesa come capo su tutte le cose: essa è il corpo di lui, la pienezza di colui che è il perfetto compimento di tutte le cose.

19 ... κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ κράτους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ 20 ἣν ἐνήργησεν ἐν τῷ Χριστῷ ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, καὶ καθίσας ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις 21 ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάμεως καὶ κυριότητος καὶ παντὸς ὀνόματος ὀνομαζομένου οὐ μόνον ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι: 22 καὶ πάντα ὑπέταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ, καὶ αὐτὸν ἔδωκεν κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ, 23 ἥτις ἐστὶν τὸ σῶμα αὐτοῦ, τὸ πλήρωμα τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσιν πληρουμένου.

19 ... secundum operationem potentiæ virtutis ejus, 20 quam operatus est in Christo, suscitans illum a mortuis, et constituens ad dexteram suam in cælestibus, 21 supra omnem principatum, et potestatem, et virtutem, et dominationem, et omne nomen, quod nominatur non solum in hoc sæculo, sed etiam in futuro. 22 Et omnia subjecit sub pedibus ejus; et ipsum dedit caput supra omnem ecclesiam, 23 quæ est corpus ipsius, et plenitudo ejus, qui omnia in omnibus adimpletur.

Nei versetti 10-12 del salmo 17, S. Tommaso legge i misteri dell'incarnazione, dell'ascensione e della chiesa (Super Psalmo 17 n. 8). Ecco il testo latino del salmo:

10 Inclinavit cælos, et descendit,
et caligo sub pedibus ejus.
11 Et ascendit super cherubim, et volavit;
volavit super pennas ventorum.
12 Et posuit tenebras latibulum suum;
in circuitu ejus tabernaculum ejus,
tenebrosa aqua in nubibus aëris.

Traduzione CEI 2008 (salmo 18):

10 Abbassò i cieli e discese,
una nube oscura sotto i suoi piedi.
11 Cavalcava un cherubino e volava,
si librava sulle ali del vento.
12 Si avvolgeva di tenebre come di un velo,
di acque oscure e di nubi come di una tenda.

Cristo ha "inclinato i cieli" incarnandosi (ma si può anche riferire l'espressione ai predicatori!), mentre è "salito sopra i cherubini" ascendendo al cielo al di sopra di ogni ordine angelico (ecco il testo di Efesini).

Mystice hic ponitur mysterium incarnationis.
Et primo ponitur Christi incarnatio, per quam exivit et venit in mundum.
Secundo ejus ascensio, qua ivit ad patrem, ibi, "ascendit super Cherubim".
Tertio ea quae post Christi ascensionem in Ecclesia facta sunt, "et posuit tenebras".
Dicit ergo, "inclinavit caelos et descendit", et cetera. Si quis magnus facit humilitatem alicui parvo de villa, dicitur facere injuriam et dejectionem toti loco cui praesidet. Sic filius hominis dicitur humiliare se et inclinare caelos, quia voluit venire ad nos humilis. Descendit, idest visibilis apparuit:
Baruch, 3: post haec in terris visus est, et cum hominibus conversatus est.
1 Joan. 1: quod vidimus et audivimus et manus nostrae contrectaverunt de verbo vitae.
Descendit ergo per humilitatem accipiendo carnem humanam, moriendo et docendo humilia. Vel, inclinavit caelos, idest praedicatores, et descendit, faciens eos dicere capacia hominibus.
Et caligo, idest Diabolus et omnes mali, sub pedibus ejus, idest Christi:
Psal. 109: ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum.
De ascensione dicit, ascendit super Cherubim.
Eph. 4: qui descendit, ipse est et qui ascendit super omnes caelos ut adimpleret omnia.
Super Cherubim, idest super ordines Angelorum:
Eph. 1: constituens eum ad dexteram suam in caelestibus super omnem principatum et potestatem et virtutem et dominationem et cetera. Et omnia subjecit sub pedibus ejus, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quae est corpus ipsius:
Hier. 32: fortissime, magne, potens, dominus exercituum nomen tibi, magnus consilio et incomprehensibilis cogitatu.
Et dicit specialiter, super Cherubim, quia non solum ascendit ut est etiam eis superior, sed quia eis est incomprehensibilis.

S. Tommaso cita poi il medesimo testo di Efesini nella spiegazione del Padre Nostro (Super Evangelium S. Matthaei lectura, caput VI, lectio III), a proposito della richiesta "Dacci oggi il nostro pane quotidiano", latino "Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie". Questo pane "sovrasostanziale" è appunto il Cristo, asceso "al di sopra di ogni Principato e Potenza, al di sopra di ogni Forza e Dominazione e di ogni nome che viene nominato non solo nel tempo presente ma anche in quello futuro":

Postquam docuit petere gloriam, et beatitudinem, et operationes virtutum; hic docet petere quae sunt necessaria ad praesentem vitam, cum dicit panem nostrum et cetera. Hoc autem exponitur quatuor modis. Primo exponitur de pane qui est Christus, qui dicit de seipso,
Io. VI, 52: panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita.
Sed dicit nostrum, quia non cuiuscumque, sed fidelium solum;
Is. IX, 6: parvulus natus est nobis et cetera.
Unde ex quo quis baptizatus est, ius habet in isto pane. Sed hoc quod dicit supersubstantialem, loco eius habetur in Graeco usion, idest peculiarem; et quod sit supersubstantialis, habetur ad
Ephes. I, 20: constituens ad dexteram suam in caelestibus supra omnem principatum, potestatem, et virtutem, et dominationem.

Commenti

Post popolari in questo blog

Ego sum Via

Le Nozze

Filautia, piacere e dolore nella Questione 58 a Talassio di S. Massimo il Confessore