31 luglio 2011 - XVIII domenica del tempo ordinario

Romani 8,35
Chi ci separerà dall’amore di Cristo? Forse la tribolazione, l’angoscia, la persecuzione, la fame, la nudità, il pericolo, la spada?
τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα;
Quis ergo nos separabit a caritate Christi? tribulatio? an angustia? an fames? an nuditas? an periculum? an persecutio? an gladius?

Commentando la parabola delle due case, l'una fondata sulla roccia e l'altra sulla sabbia (Mt 7,24-27), S. Tommaso ne fa una "attualizzazione" (Super Mt., cap. 7 lectio 2).
Si deve costruire come Cristo (è lui l'"uomo saggio"). Il fondamento della costruzione è la propria intenzione.
Alcuni investono sull'intelletto, ascoltano il Vangelo per accrescere il sapere. Ciò vuol dire costruire sulla sabbia. Altri ascoltano per praticare e amare, e questi costruiscono sulla roccia, che è la carità, che non viene meno e non tradisce (e qui si cita Romani 8,35).
Le piogge e i fiumi sono la tentazione: il diavolo prima tenta con ciò che è piccolo (le piogge), poi - se non ci si oppone - procede con ciò che è più grande (le piogge diventano fiumi).
Nella tentazione si rivelano i due fondamenti. L'intelletto riguarda l'universale, e in questo non può trovare stabilità e resistenza alla tentazione, che invece riguarda il particolare; come invece può fare chi costruisce sulla fattiva carità.

Ostendit quod sine operibus nihil sufficit, nec etiam auditus verbi Dei; quia auditus ordinatur ad fidem. Rom. X, 17: fides autem ex auditu. Auditus enim non sufficit. Et hoc dupliciter manifestat, quia proponit eventum eius qui audit et facit, et eius qui audit et non facit, sub similitudine.
...
Si velimus adaptare similitudinem, dicendum est sic, quod homo debet aedificare sicut Christus. Et hoc docet apostolus I Cor. c. III, 10: unusquisque videat quomodo superaedificet. Aliquis enim aedificat habitaculum Dei; quidam e contrario, ut infra, et, ut habetur I Cor. III, 12, quidam super stipulam aedificant. Fundamentum enim est illud super quod ponit aliquis intentionem suam.
Quidam enim audiunt ut sciant, et hi aedificant super intellectum: et haec est aedificatio super arenam; unde Iac. I, 23: qui audit, et non facit, similis est viro consideranti vultum nativitatis suae in speculo. Unde super mutabile aedificant.
Quidam autem audit ut faciat et diligat; et hic aedificat super petram, quia super firmum et stabile; Prov. XXII, 6: adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab illa. Istud enim fundamentum est super caritatem. Apostolus Rom. VIII, 35: quis nos separabit a caritate Christi?
Sed hic potest quaeri quare fundamentum quod est in intellectu, instabile, et non firmum est, sed quod in affectu. Ratio est quia intellectus est universalium: non enim potest scire multa nisi in universali; ideo vagando circa universale non est stabilitas; sed operationes et affectus sunt circa particularia, et circa consuetudinem bonam; ideo si tentatio veniat, adhaeret ei quod consuevit, scilicet operationi bonae: ideo resistit.
Sed tunc quaeritur quid intelligat per pluviam. Ideo dicendum quod Diabolus numquam tentat primo in maioribus, sed primo in minoribus, deinde procedit ad maiora. Unde per pluviam cogitatio prava. Tentat ergo in cogitatione prava; et si consentit, tentat postea in maiori, et sic postea augmentatur. Et ex istis fiunt flumina: et post totis viribus irruit, et necessario cadit; Eccli. XIX, 1: qui spernit modica, paulatim decidit. Vel sic. Pluvia, tentatio carnis; flumina, tentatio mundi; venti, tentatio Diaboli.
Vel secundum Augustinum pluvia superstitiosa doctrina, cui inhaerens gravissime cadit, et haec facta est ruina magna; sed non magna quando titubat, et non cadit, quia cum accidit tentatio, timet et dolet. Quidam vero totaliter; Ps. CXXXVI, 7: exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea. Vel dicitur ruina magna, quia impoenitens est cor; Iob XXI, 13: ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad Inferna descendunt.

Commenti

Post popolari in questo blog

Ego sum Via

Le Nozze

Filautia, piacere e dolore nella Questione 58 a Talassio di S. Massimo il Confessore